Khởi kiện vụ án hành chính hiểu đơn giản là việc cá nhân, tổ chức, cơ quan theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính yêu cầu tòa án thụ lý án hành chính để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ bị xâm phạm bởi các quyết định hành chính, hành vi hành chính...
Ở nước ta hiện nay, hoạt động giải quyết các khiếu nại và khiếu kiện hành chính đang được thực hiện bởi 2 cơ chế là hành chính và tư pháp. Sau khi đã được giải quyết khiếu nại lần 1 hoặc lần 2 (hoặc quá thời hạn không được giải quyết), nếu không đồng ý về kết quả giải quyết khiếu nại có thể khởi kiện ra toà án hoặc không thực hiện khiếu nại mà khởi kiện luôn vụ án hành chính.
Vậy điều kiện khởi kiện vụ án hành chính tại Việt Nam được quy định như thế nào? Trong bài viết này, Luật Bắc Biển Đông sẽ trình bày để mọi người có thể nắm được các nội dung liên quan đến “Điều kiện khởi kiện vụ án hành chính”.
1. Đối tượng khởi kiện vụ án hành chính
Đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính bao gồm:
- Quyết định hành chính mà quyết định đó làm phát sinh, thay đổi, hạn chế, chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc có nội dung làm phát sinh nghĩa vụ, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
- Hành vi hành chính mà hành vi đó làm ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
- Quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống.
- Quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước
- Danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 30 Luật tố tụng hành chính, các quyết định hành chính, hành vi hành chính sau không là đối tượng khởi kiện vụ án hành chính:
- Quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo quy định của pháp luật;
- Quyết định, hành vi của Tòa án trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng;
- Quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức.
2. Chủ thể khởi kiện vụ án hành chính
Chủ thể khởi kiện vụ án hành chính là cơ quan, tổ chức, cá nhân đáp ứng điều kiện về năng lực pháp luật tố tụng hành chính và năng lực hành vi tố tụng hành chính theo quy định của Luật tố tụng hành chính. Cụ thể như sau:
- Năng lực pháp luật tố tụng hành chính là khả năng có các quyền, nghĩa vụ trong tố tụng hành chính do pháp luật quy định. Mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân có năng lực pháp luật tố tụng hành chính như nhau trong việc yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
- Năng lực hành vi tố tụng hành chính là khả năng tự mình thực hiện quyền, nghĩa vụ trong tố tụng hành chính hoặc ủy quyền cho người đại diện tham gia tố tụng hành chính.
Ví dụ: cá nhân chưa đủ 18 tuổi không thể tự mình thực hiện thủ tục khởi kiện hành chính mà phải thông qua người đại diện theo pháp luật.
3. Quyền khởi kiện và điều kiện khởi kiện vụ án hành chính
* Quyền khởi kiện vụ án hành chính
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khởi kiện vụ án hành chính trong các trường hợp sau đây:
- Khởi kiện vụ án đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc trong trường hợp không đồng ý với quyết định, hành vi đó hoặc đã khiếu nại với người có thẩm quyền giải quyết, nhưng hết thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật mà khiếu nại không được giải quyết hoặc đã được giải quyết nhưng không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại về quyết định, hành vi đó.
- Khởi kiện vụ án đối với quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh trong trường hợp không đồng ý với quyết định đó.
- Khởi kiện vụ án về danh sách cử tri trong trường hợp đã khiếu nại với cơ quan có thẩm quyền giải quyết, nhưng hết thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật mà khiếu nại không được giải quyết hoặc đã được giải quyết, nhưng không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại đó.
* Điều kiện khởi kiện vụ án hành chính
Việc khởi kiện phải đảm bảo trong thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính theo quy định của pháp luật. Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà cơ quan, tổ chức, cá nhân được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án hành chính bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện.
Theo quy định tại Điều 116 Luật tố tụng hành chính, thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính cụ thể như sau:
- 01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc.
- 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước.
- Từ ngày nhận được thông báo kết quả giải quyết khiếu nại của cơ quan lập danh sách cử tri hoặc kết thúc thời hạn giải quyết khiếu nại mà không nhận được thông báo kết quả giải quyết khiếu nại của cơ quan lập danh sách cử tri đến trước ngày bầu cử 05 ngày.
Trường hợp khiếu nại theo đúng quy định của pháp luật đến cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thì thời hiệu khởi kiện được quy định như sau:
- 01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc quyết định giải quyết khiếu nại lần hai;
- 01 năm kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật mà cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền không giải quyết và không có văn bản trả lời cho người khiếu nại.
4. Thủ tục khởi kiện vụ án hành chính
Bước 1: Xác định thẩm quyền giải quyết vụ án hành chính
Thứ nhất, thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện:
Tòa án cấp huyện giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những khiếu kiện sau đây:
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước từ cấp huyện trở xuống, trừ quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện.
- Quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người đứng đầu cơ quan, tổ chức từ cấp huyện trở xuống đối với công chức thuộc thẩm quyền quản lý của cơ quan, tổ chức đó.
- Khiếu kiện danh sách cử tri của cơ quan lập danh sách cử tri.
Lưu ý: Các khiếu kiện này phải thuộc cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án.
Thứ hai, thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh:
Tòa án cấp tỉnh sẽ tiến hành giải quyết các khiếu kiện như sau:
- Quyết định hành chính, hành vi hành chính của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Kiểm toán nhà nước, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án;
- Quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan thuộc một trong các cơ quan nhà nước quy định nêu trên và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án;
- Quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước cấp tỉnh trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án và của người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước đó;
- Quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án
- Các trường hợp khác được quy định cụ thể tại Điều 32 Luật tố tụng hành chính.
Lưu ý: Trong một số trường hợp đặc biệt, Tòa án tỉnh sẽ lấy các vụ án thuộc thẩm quyền của Tòa án huyện lên giải quyết thay Tòa án huyện.
Bước 2: Nộp đơn khởi kiện vụ án hành chính
Sau khi xác định được thẩm quyền của Toà án giải quyết, cần phải chuẩn bị đơn khởi kiện và hồ sơ khởi kiện.
Đơn khởi kiện vụ án hành chính được thực hiện theo quy định tại Điều 118 Luật Tố tụng hành chính 2015. Đơn khởi kiện phải có các nội dung chính sau:
- Ngày, tháng, năm làm đơn;
- Tòa án được yêu cầu giải quyết vụ án hành chính;
- Tên, địa chỉ; số điện thoại, số fax, địa chỉ thư điện tử (nếu có) của người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;
- Nội dung quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước, nội dung giải quyết khiếu nại về danh sách cử tri hoặc tóm tắt diễn biến của hành vi hành chính;
- Nội dung quyết định giải quyết khiếu nại (nếu có);
- Yêu cầu đề nghị Tòa án giải quyết;
- Cam đoan về việc không đồng thời khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.
Kèm theo đơn khởi kiện phải có tài liệu, chứng cứ chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Trường hợp vì lý do khách quan không thể nộp đầy đủ các tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện thì phải nộp tài liệu, chứng cứ hiện có để chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Các tài liệu, chứng cứ khác, phải tự mình bổ sung hoặc bổ sung theo yêu cầu của Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án.
Đơn khởi kiện và tài liệu kèm theo đơn khởi kiện được nộp theo các hình thức sau: nộp trực tiếp tại Toà án, gửi qua dịch vụ bưu chính hoặc gửi trực tiếp qua Cổng thông tin điện tử của Toà án (nếu có).
Bước 3: Nộp tạm ứng án phí, thụ lý và giải quyết vụ án hành chính
Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán sẽ thông báo cho người khởi kiện biết để nộp tiền tạm ứng án phí theo quy định. Trường hợp không nộp tiền tạm ứng án phí theo quy định thì sẽ trả lại đơn khởi kiện.
Trường hợp được miễn nộp tiền tạm ứng án phí thì không phải nộp nhưng phải có đơn đề nghị trình bày rõ lý do được miễn theo quy định của pháp luật.
Sau khi nộp tiền tạm ứng án phí, Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án sẽ ra Thông báo thụ lý và giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật.
Trên đây là nội dung về “Điều kiện khởi kiện vụ án hành chính”.
Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ:
Hotline: 0944.026.888
Email: luatbacbiendong@gmail.com
Facebook: Luật Bắc Biển Đông
Trân Trọng!
Bình luận: